Author: zurab_kobaidze

    საიუველირო წარმოებაში, ვოლფრამის გამოყენება, დიდი ხანი არ არის რაც დაიწყეს. რითი განსხვავდება ის სხვა ლითონებისგან და რა არის მასში ისეთი უნიკალური, რომ მისი სამკაული ვატაროთ?

    ვოლფრამის მთავარი ღირსება, უდაოდ მისი სიმაგრეა. ის მხოლოდ ალმასს თუ ჩამოუვარდება ამ ფიზიკური თვისებით. ვოლფრამით დამზადებული სამკაული მრავალი წელი ინარჩუნებს პირვანდელ სახეს. თქვენ, თამამად შეგიძლიათ ლუდის ბოთლის გახსნა, ან შუშაზე ავტოგრაფის დატოვება 🙂  არ უჩნდება ნაკაწრები, არ განიცდის დეფორმაციას და არ იჟანგება. არ არის ალერგიული. სიმაგრის გარდა – ის საკმაოდ მძიმე ლითონია (ვოლფრამის სიმკვრივე 19,1 გრ/სმ3). ეს მისი ერთ-ერთი განმასხვავებელი ნიშანია. 

   ვოლფრამი 1783 წელს აღმოაჩინეს. სახელწოდება გერმანულიდან მოდის «Wolf Rahm»  რაც “მგლის ქაფს ან დუჟს” ნიშნავს. აშშ-სა და სხვა ბევრ ქვეყანაში მას «Tungsten» უწოდებენ, რაც შვედურიდან ითარგმნება როგორც “მძიმე ქვა”. მიუხედავად სიმაგრისა – ის საკმაოდ მყიფე და მსხვრევადი ლითონია, ამიტომ მას მცირეოდენ ნახშირბადი ემატება. ამ შენადნობს ვოლფრამის კარბიდი ეწოდება (სიმკვრივე 15,77 გრ/სმ3). მას ფართოდ გამოიყენებენ ტექნიკასა (მჭრელი დეტალები) და სამხედრო წარმოებაში.

   შემდეგ სტატიაში წაიკითხეთ: რა არის საიუველირო ფოლადის სამკაული!

   ეს ჯვარი ქართული საიუველირო ხელოვნების ერთ-ერთი თვალსაჩინო ნიმუში გახლავთ. ის შემკულია ხუთი ბრტყელი ლალით, ოთხი დაწახნაგებული ზურმუხტით და ექვსი მარგალიტით. ჯვრის უკანა პირზე სევადით გამოყვანილი ასომთავრული წარწერაა, რომელიც გვამცნობს, რომ მისი მფლობელი მეფეთ-მეფე თამარი იყო. ,,ძელო ჭეშმარიტო, ძელო ჯვარისაო, შენითა წინაძღომითა ყოველთავე შემწე და მფარველ ექმენ მეფესა და დედოფალსა თამარს”.  სიცოცხლეში თამარ მეფე ამ ჯვარს არ იშორებდა.

    X-XIII საუკუნეები ერთიანი საქართველოს მეცნიერების ,კულტურის და ხელოვნების რენესანსის პერიოდად ითვლება. ამ დროის ქართული ეკლესიების კედლებზე შემონახული ფრესკული მხატვრობა ადასტურებს სამკაულის წარმოების აღმავლობას, მაგრამ თვით სამკაულის ნიმუშები სამწუხაროდ საკმაოდ მცირე რაოდენობით შემოგვრჩა.

   თამარის გარდაცვალების შემდეგ ჯვარს დაუმზადეს ტიხრული მინანქრით შემკული სპეციალური ყუთი – სტავროთეკა, და როგორც ქართველი ხალხის ერთ-ერთი უწმინდესი სალოცავი, დასაცავად გადასცეს გელათის მონასტერს სადაც 1921 წლამდე ინახებოდა, სანამ სხვა სამუზეუმო ფასეულობასთან ერთად არ გაიტანეს საფრანგეთში. 1945 წელს, დიდი ქართველი საზოგადო მოღვაწის ექვთიმე თაყაიშვილის მეოხებით, განძი საქართველოს დაუბრუნდა.

     მსოფლიოს მონარქთა რეგალიებში ყველაზე ცნობილი ალბათ სწორედ ეს გვირგვინია. მას მრავალი ისტორიული ძვირფასი ქვა ამშვენებს: გვირგვინის ზედა ჯვარში მოთავსებულია წმინდა ედუარდის საფირონი, წინა ჯვარში –  შავი პრინცის ლალი, მის ქვემოთ – ალმასი კულინან II, გვირგვინის უკანა ნაწილში კი სტიუარტების საფირონი. სულ გვირგვინში 2868 ალმასი, 273 მარგალიტი, 17 საფირონი, 11 ზურმუხტი და 5 ლალი არის გამოყენებული.

     გვირგვინის ბოლო ვერსია, რომელიც ამჟამად ლონდონის თაუერში ინახება, დამზადებულია 1911 წელს გეორგ მეხუთის ინაუგურაციისთვის. ის თითქმის იგივეა რაც დედოფალ ვიქტორიას გვრიგვინი. მასში შეცვლილია რამოდენიმე ძვირფასი ქვა, არის უფრო მსუბუქი და სატარებლად მოსახერხებელი. 

     ყოველწლიურად, დედოფალი სწორედ ამ გვირგვინით შემკული ხსნის პარლამენტის მორიგ სესიას. ტრადიციულად გვირგვინს და სხვა სამეფო რეგალიებს, ბუკინგემიდან ვესტმინსტერის სასახლეში ცალკე ეტლით მიაბრძანებენ.

მეფე გეორგ მეხუთის ინაუგურაცია 1911წ.

დედოფალ ელისაბედ II -ის ინაუგურაცია 1952წ.

გვირგვინის უკანა ხედი.

     1937 წელს, თრიალეთში, არქეოლოგიური გათხრების დროს, ერთ-ერთ ყორღანში აღმოჩენილი იყო საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ცნობილი არქეოლოგიური ექსპონატი – თრიალეთის ვერცხლის თასი, რომელიც ძვ. წ. მეორე ათასწლეულის პირველ ნახევარს ეკუთვნის.

   თასის ზედა ფრიზზე, ჭედური წესით შესრულებულია სარიტუალო მსვლელობა, რომელიც წმინდა სასმელის გამოყენებით მიმდინარეობს, ხოლო ქვედაზე გამოსახულია ფურირმები.

   მეცნიერთა უმეტესობა მიიჩნევს რომ ექსპონატზე გამოსახული თასების შიგთავსი ღვინო უნდა იყოს რაც სავსებით ბუნებრივია საქართველოსთვის, სადაც გაცილებით ადრე, ჯერ კიდევ მეშვიდე ათასწლეულის ბოლოს შეთვისებული ჰქონდათ ვაზის და ღვინის კულტურა.

     ბერილი ალბათ ყველას გაუგია, მაგრამ უმეტესობამ შეიძლება არ იცოდეს, რომ ეს კეთილშობილი მინერალი ბევრ ძვირფას ქვას აერთიანებს.

    ვისაც ქიმია უყვარს – ბერილი სილიკატების ჯგუფის მინერალია და მისი ფორმულა ასე შთამბეჭდავად გამოიყურება:  Al2[Be3(Si6O18)].

    სუფთა ბერილი უფერო მინერალია, მაგრამ ბუნებაში მას ხშირად ახლავს მინარევები (ე.წ. აქცესორები). მაგალითად რკინის Fe მინარევი მოცისფრო, მომწვანო, ან მოყვითალო ელფერს აძლევს. მანგანუმი Mn – წითელს ან ვარდისფერს, ქრომი Cr კი –  მწვანეს.

   ზუსტად ამ მინარევების წყალობით ბუნება გვჩუქნის ისეთ მშვენიერ, განუმეორებელ ძვირფას ქვებს, როგორებიც არის: ზურმუხტი (მწვანე), აქვამარინი (ცისფერი), მორგანიტი (ვარდისფერი), ბიგსბიტი (წითელი), ჰელიოდორი (ყვითელი). 

     ამ ჩამონათვალში მოხვედრილი ძვირფსი ქვების უმეტესი ნაწილი საკმაოდ ეგზოტიკური და იშვიათია, რასაც ვერ ვიტყვით ზურმუხტსა და აქვამარინზე. ეს ულამაზესი ქვები უამრავ უძვირფასეს, იშვიათ და ისტორიულ სამკაულს ამშვენებენ.

      ბრილიანტების შეფასების შესახებ სტატიაში, ჩვენ ვისაუბრეთ იმაზე, რომ მის ღირებულებაზე არ მოქმედებს ადგილწარმოშობა. რასაც ვერ ვიტყვით ფერად ძვირფას ქვებზე. მაგალითად ზურმუხტი მოიპოვება კოლუმბიაში, ბრაზილიაში, ავღანეთში, აფრიკაში, რუსეთში ურალზე თუ არ ვცდები ამოწურულია.  ყველა საბადოზე მოპოვებულ ზურმუხტს თავისი ელფერი, ფორმა და განუმეორებელი თვისებები გააჩნია. კოლუმბიურს მოლურჯო-მომწვანო ფერი აქვს, ავღანურს – სუფთა ღრმა მწვანე და ა.შ.

 Gold filled ტექნოლოგია სამკაულის ოქროთი დაფარვის ყველაზე ხარისხიან ფორმად შეიძლება ჩაითვალოს. დაფარვის სისქე იმდენად დიდია, რომ ნაკეთობის წონის 5-10% -ს ოქრო წარმოადგენს. ამ ტიპის სამკაული, რამოდენიმე ათეული წლის განმავლობაში ინარჩუნებს პირველად სახეს და ფერი არ გადასდის.  საკმაოდ პოპულარულია აშშ-სა და ევროპაში.

    მისი წარმოება უჟანგბადო გარემოში ხდება. მეტალი ცხელდება 900 გრადუსამდე და 170 ატმოსფერო წნევის ქვეშ მასზე ოქროს დადუღება ხდება. ძირითადი მეტალი შეიძლება იყოს ვერცხლი, თითბერი, სპილენძი. დაფარვის სისქე რამდენიმე ასეული მიკრონი გამოდის.

   აშშ-ში ამ კატეგორიის ნაკეთობების დამზადება ფედერალური კანონის შესაბამისად ხდება, რომელსაც  Federal Trade Commission (FTC) აკონტროლებს. Gold filled სამკაულის დამღაზე უნდა ეწეროს GF.   მაგალითად, თუ დამღაზე აღნიშნულია  1/20 14kt GF, ნიშნავს რომ ეს არის 14 კარატი (ანუ 585 სინჯის) Gold filled ნაკეთობა, რომელშიც ოქროს წონა 1/20-ია, ანუ 5%.

   უფრო დაწვრილებითი ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ ამ ბმულზე:  https://en.wikipedia.org/wiki/Gold-filled_jewelry

    P.S. ვერსად მოვიძიე “gold filled” -ის ქართული შესატყვისი, რისთვისაც ბოდიშს გიხდით.

   დედამიწის წიაღში ბევრი იშვიათი და ძვირფასი ქვა მოიპოვება, რომლებიც ჩვენს სამკაულს ამშვენებს, მაგრამ მათ შორის უპირობო ლიდერი მაინც ალმასი არის. დაწახნაგებულ ალმასს (მრგვალ 57 წახნაგად დამუშავებულ ალმასს „ბრილიანტი“ ეწოდება) განუმეორებელი ელვარება, ციალი და სიმაგრე გააჩნია. მის მაღალ ფასს, გარდა ამ თვისებებისა, მისი იშვიათობა და მოპოვების სირთულე განსაზღვრავს. არსებობს ეკონომიკური ფაქტორიც – ტრანს ნაციონალური კომპანია „დე ბირსის“ როლი, რომელიც თითქმის 100 წელია უკვე მსოფლიო მონოპოლისტი და ალმასის ნედლეულის ფასის განმსაზღვრელად გვევლინება.
რაც შეეხება ბრილიანტის შეფასებას! მხოლოდ და მხოლოდ 4 პარამეტრი განსაზღვრავს მის ფასს (ეს პრინციპი არ ეხება ფანტაზიური ფერის ალმასებს). ეს პარამეტრებია: წონა (carat), სისუფთავე (clarity), ფერი (color) და დამუშავების ხარისხი (cut). აი ამ 4C პარამეტრით დგინდება ბრილიანტის ფასი.
სხვადასხვა მოარული აზრი, რომ რუსული ბრილიანტი კარგია და დავუშვათ აფრიკული არ ვარგა – არის სრული აბსურდი. ყველა საბადოზე მოიპოვება მაღალი და დაბალი ხარისხის ნედლეული და ყველა კატეგორიას თავისი ფასი აქვს. გარდა ამისა, თქვენ შეიძლება მოსკოვში შეიძინოთ ბრილიანტი, რომელიც მაგალითად სამხრეთ აფრიკაშია მოპოვებული და კეიპტაუნში კი პირიქით. ასე რომ დანარჩენი ყველა ისტორიები, რომლებსაც გასაყიდ ბრილიანტს „გარნირად“ აყოლებენ ხოლმე – მხოლოდ მომხმარებლის გასაბრუებლად გამოიყენება!